Στην προσπάθεια να ρίξουν φως στο ανησυχητικό φαινόμενο της αύξησης των περιστατικών καρκίνου του παχέος εντέρου σε νέους ενήλικες, ερευνητές εστιάζουν σε έναν πιθανό μικροβιακό παράγοντα: μια τοξίνη που παράγεται από ορισμένα εντερικά βακτήρια, γνωστή ως κολιβακτίνη.
Η κολιβακτίνη και οι επιπτώσεις της στο DNA
Η κολιβακτίνη είναι μια χημική ένωση που παράγεται από συγκεκριμένα στελέχη του Escherichia coli στο παχύ έντερο. Η ουσία αυτή μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στο DNA, αφήνοντας πίσω της ένα χαρακτηριστικό «αποτύπωμα». Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η πρώιμη έκθεση στην τοξίνη αυτή — ιδιαίτερα στην παιδική ηλικία— δημιουργεί μια μοναδική υπογραφή στο DNA των εντερικών κυττάρων.
Η μελέτη, εξέτασε σχεδόν 1.000 δείγματα καρκινικών γονιδιωμάτων από ασθενείς σε 11 χώρες. Οι ερευνητές εντόπισαν μοτίβα μεταλλάξεων που σχετίζονται με την κολιβακτίνη, τα οποία ήταν 3,3 φορές πιο συχνά σε ασθενείς κάτω των 40 ετών απ’ ό,τι σε άτομα άνω των 70. Τα μοτίβα αυτά εντοπίζονταν με μεγαλύτερη συχνότητα σε περιοχές με αυξημένα ποσοστά πρόωρων περιστατικών καρκίνου.
Μια αυξανόμενη απειλή για τους νέους
Παραδοσιακά θεωρούμενος ως νόσος της τρίτης ηλικίας, ο καρκίνος εντέρου (δείτε καρκίνος παχέος εντέρου στάδια) εμφανίζεται πλέον ολοένα και πιο συχνά σε άτομα κάτω των 50. Μέσα σε δύο δεκαετίες, τα περιστατικά έχουν σχεδόν διπλασιαστεί σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, ενώ εκτιμάται ότι έως το 2030 θα αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο στους νέους ενήλικες (διαβάστε περισσότερα στο καρκίνος παχέος εντέρου προσδόκιμο ζωής).
Αυτή η αυξανόμενη τάση προκαλεί ανησυχία, ιδίως επειδή πολλοί από τους ασθενείς δεν παρουσιάζουν τους κλασικούς παράγοντες κινδύνου — όπως οικογενειακό ιστορικό ή παχυσαρκία. Έτσι, οι επιστήμονες στρέφουν την προσοχή τους σε πρώιμες περιβαλλοντικές ή μικροβιακές επιδράσεις, όπως αυτή της κολιβακτίνης.
Αλλαγές που ξεκινούν στα πρώτα χρόνια της ζωής
Τα ευρήματα δείχνουν ότι οι μεταλλάξεις που σχετίζονται με την κολιβακτίνη μπορεί να προκύψουν ακόμη και στα πρώτα δέκα χρόνια της ζωής ενός ανθρώπου. Ειδικότερα, περίπου το 15% των μεταλλάξεων που επηρεάζουν το γονίδιο APC — ένα από τα πρώτα που αλλάζουν στην πορεία προς τον καρκίνο — φαίνεται να προκαλούνται από την τοξίνη.
Αυτό σημαίνει ότι ένα παιδί που εκτίθεται νωρίς στην κολιβακτίνη ενδέχεται να ξεκινήσει την καρκινογένεση δεκαετίες νωρίτερα απ’ ό,τι θα συνέβαινε διαφορετικά. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτό θα μπορούσε να εξηγεί την αυξημένη συχνότητα της νόσου σε νέους ενήλικες, χωρίς άλλους προφανείς λόγους.
Ανάγκη περαιτέρω έρευνας
Αν και τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, παραμένουν πολλά αναπάντητα ερωτήματα. Πώς ακριβώς τα παιδιά έρχονται σε επαφή με βακτήρια που παράγουν κολιβακτίνη; Ποιοι περιβαλλοντικοί ή διατροφικοί παράγοντες ενισχύουν την παρουσία της; Και υπάρχει τρόπος να αναγνωρίζονται και να προλαμβάνονται εγκαίρως οι σχετικές μεταλλάξεις;
Η ερευνητική ομάδα διερευνά ήδη την πιθανότητα ανάπτυξης διαγνωστικών εργαλείων για την ανίχνευση των μεταλλάξεων, αλλά και την πιθανή χρήση προβιοτικών για τον έλεγχο των επιβλαβών βακτηρίων. Παράλληλα, εντόπισαν αυξημένα ποσοστά σχετικών μεταλλάξεων σε χώρες όπως η Αργεντινή, η Κολομβία, η Ρωσία και η Ταϊλάνδη — γεγονός που ενισχύει την υπόθεση της περιβαλλοντικής επίδρασης.
Εάν ανησυχείτε για τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου ή έχετε οποιεσδήποτε αμφιβολίες, είναι σημαντικό να κλείσετε ραντεβού με έναν γαστρεντερολόγο για έγκαιρη διάγνωση και συμβουλές πρόληψης.
