Η νόσος Crohn αποτελεί φλεγμονώδη πάθηση του πεπτικού σωλήνα, που μπορεί να επηρεάσει οποιοδήποτε τμήμα του από το στόμα μέχρι τον πρωκτό. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων εντοπίζεται στο τελευταίο μέρος του λεπτού εντέρου (ειλεός). Η νόσος Crohn προκαλεί φλεγμονή και έλκη στα τοιχώματα του εντέρου με αποτέλεσμα ο ασθενής να αντιμετωπίζει συμπτώματα όπως ο πόνος στην περιοχή της κοιλιάς και η διάρροια.
Νόσος Crohn – Πόσο συχνά εμφανίζεται η πάθηση;
Η νόσος του Crohn είναι σχετικά σπάνια, αλλά η συχνότητά της έχει αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, ειδικά στις δυτικές χώρες. Εκτιμάται ότι επηρεάζει περίπου 100-300 άτομα ανά 100.000 πληθυσμού, αν και το ποσοστό ποικίλει ανάλογα με την περιοχή και τον πληθυσμό. Σε ορισμένες περιοχές της Βόρειας Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, η επίπτωση είναι υψηλότερη, ενώ σε περιοχές όπως η Ασία και η Αφρική, τα ποσοστά είναι χαμηλότερα, αν και συνεχώς αυξάνονται.
Άτομα ηλικίας 16-35 ετών εμφανίζουν πιο συχνά την συγκεκριμένη νόσο, παρότι μπορεί να επηρεάσει ανθρώπους όλων των ηλικιών. Η νόσος Crohn επηρεάζει εξίσου το γυναικείο και το ανδρικό φύλο, ενώ παρατηρείται συχνότερα σε όσους έχουν ιστορικό πάθησης στην οικογένεια.
Σε τι οφείλεται η νόσος Crohn;
Η ακριβής αιτία εκδήλωσης της νόσου δεν έχει αποσαφηνιστεί. Φλεγμονώδεις, ανοσολογικοί και βακτηριακοί παράγοντες σχετίζονται με εκδήλωση της νόσου. Τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό έχουν αυξημένες πιθανότητες να την αναπτύξουν, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα γονίδια παίζουν σημαντικό ρόλο. Ορισμένα γονίδια συνδέονται με τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και την απόκρισή του στους μικροοργανισμούς του εντέρου. Ειδικά στα άτομα με τη νόσο, το ανοσοποιητικό σύστημα φαίνεται να υπερδραστηριοποιείται προκαλώντας χρόνια φλεγμονή.
Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως το κάπνισμα, η διατροφή και πιθανές λοιμώξεις του πεπτικού, μπορούν επίσης να επηρεάσουν την εμφάνιση και την πορεία της νόσου του Crohn. Αν και συγκεκριμένα τρόφιμα ή μικρόβια δεν προκαλούν τη νόσο, είναι πιθανό να επιδεινώνουν τα συμπτώματα σε άτομα που είναι ήδη προδιατεθειμένα γενετικά.
Νόσος Crohn – Συμπτώματα
Οι ασθενείς αντιμετωπίζουν συμπτώματα όπως:
- Πόνος στην κοιλιά (ιδιαίτερα στο δεξιό κάτω μέρος)
- Διάρροια
- Απώλεια βάρους
- Κούραση
- Πυρετός (όταν η νόσος βρίσκεται σε έξαρση)
Σε ένα μικρό ποσοστό ασθενών η νόσος προκαλεί και εξωεντερικές εκδηλώσεις, δηλαδή, φλεγμονές που επηρεάζουν τα μάτια, το δέρμα, το στόμα, τις αρθρώσεις κτλ.
Νόσος Crohn – Διάγνωση
Η διάγνωση γίνεται μέσω κολονοσκόπησης όταν το πρόβλημα εντοπίζεται στο παχύ έντερο ή στον ειλεό ή με απεικόνιση του λεπτού εντέρου με μαγνητική τομογραφία αν το πρόβλημα εντοπίζεται στο λεπτό έντερο. Παράλληλα στις εξετάσεις αίματος ο γιατρός μπορεί να διακρίνει ενδείξεις που συνδέονται με φλεγμονή ή αναιμία.
Νόσος Crohn – Καρκίνος
Η νόσος του Crohn αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου, ιδιαίτερα του καρκίνου του παχέος εντέρου, αλλά και του λεπτού εντέρου, λόγω της χρόνιας φλεγμονής που προκαλεί στο έντερο. Όσο περισσότερο διαρκεί η φλεγμονή και όσο πιο σοβαρή είναι, τόσο μεγαλύτερη γίνεται η πιθανότητα ανάπτυξης δυσπλασίας, δηλαδή ανώμαλων κυττάρων που μπορεί να εξελιχθούν σε καρκινικά.
Για τον έλεγχο του κινδύνου, οι γιατροί συνιστούν τακτικούς προληπτικούς ελέγχους (κολονοσκοπήσεις) στους ασθενείς με νόσο του Crohn, ειδικά αν η φλεγμονή επηρεάζει το παχύ έντερο. Η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη θεραπεία της νόσου μειώνουν τον κίνδυνο επιπλοκών, καθώς και την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου, καθιστώντας τη στενή παρακολούθηση απαραίτητη.
Η νόσος Crohn αποτελεί χρόνια πάθηση;
Δυστυχώς η νόσος είναι χρόνια και ανά περιόδους παρουσιάζει εξάρσεις και υφέσεις. Άρα ο ασθενής μπορεί να νιώθει εντελώς καλά για μεγάλο χρονικό διάστημα και στη συνέχεια να εκδηλώσει συμπτώματα της πάθησης. Ουσιαστικά, εφόσον ένα άτομο παρουσιάσει κάποια στιγμή επεισόδιο της νόσου, είναι πολύ δύσκολο να μην υπάρξει ένα νέο επεισόδιο μελλοντικά. Στην ερώτηση για πόσο καιρό θα είναι κάποιος καλά και πότε θα παρουσιαστεί συμπτώματα, δεν υπάρχει απάντηση. Αυτό εξαρτάται από τον ίδιο τον οργανισμό. Υπάρχουν ασθενείς που έχουν ελάχιστα επεισόδια σε όλη τους ζωή, και άλλοι που εμφανίζουν συνεχώς συμπτώματα. Ευτυχώς στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν λίγοι.
Η νόσος Crohn μεταδίδεται;
Η νόσος του Crohn δεν είναι μεταδοτική. Πρόκειται για μια χρόνια φλεγμονώδη πάθηση του εντέρου που οφείλεται σε συνδυασμό γενετικών, ανοσολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων και όχι σε μόλυνση από κάποιον ιό ή βακτήριο που μπορεί να μεταδοθεί από άτομο σε άτομο. Η νόσος του Crohn προκαλεί φλεγμονή στο πεπτικό σύστημα, και τα αίτια της αφορούν κυρίως τη δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, το οποίο αντιδρά υπερβολικά στους μικροοργανισμούς του εντέρου.
Παράγοντες όπως το οικογενειακό ιστορικό, το κάπνισμα και ορισμένοι περιβαλλοντικοί παράγοντες αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου, αλλά δεν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης σε άλλους μέσω επαφής, σάλιου ή τροφής.
Νόσος Crohn – Διατροφή
Επειδή η νόσος Crohn μπορεί να προκαλέσει, ανορεξία, διάρροια, μειωμένη πρόσληψη βιταμινών, ιχνοστοιχείων και θρεπτικών συστατικών, είναι σημαντικό ο ασθενής να ακολουθεί ισορροπημένη διατροφή. Παρότι δεν υπάρχουν τροφές που ενοχοποιούνται για την εκδήλωση της πάθησης, υπάρχουν αρκετές που συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. Σε αυτές ανήκουν, το γιαούρτι, το τυρί, τα αυγά, τα πουλερικά, τα λιπαρά ψάρια, φρούτα και λαχανικά όπως το αβοκάντο, η πατάτα, τα καρότα κ.α.
Ποιο το προσδόκιμο ζωής;
Όταν η διάγνωση γίνει νωρίς και ο ασθενής λάβει κατάλληλη θεραπεία, τότε το προσδόκιμο ζωής του δεν διαφέρει από το φυσιολογικό. Όμως η συστηματική παρακολούθηση του ασθενούς από τον γιατρό είναι απαραίτητη. Με τις σύγχρονες θεραπείες και την πρόοδο στην ιατρική παρακολούθηση, οι περισσότεροι άνθρωποι με Crohn μπορούν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή.
Παράγοντες που ενδέχεται να επηρεάσουν το προσδόκιμο ζωής είναι η σοβαρότητα της νόσου, οι πιθανές επιπλοκές (όπως στένωση του εντέρου, συρίγγια, λοιμώξεις), και το αν ακολουθείται τακτικά η ιατρική φροντίδα. Με σωστή διαχείριση και υγιεινό τρόπο ζωής, οι ασθενείς μπορούν να περιορίσουν τις επιπλοκές και να απολαύσουν μια καλή ποιότητα ζωής, χωρίς σημαντική μείωση στο προσδόκιμο.
Ποια η θεραπεία της νόσου;
Οριστική θεραπεία για την αντιμετώπιση της νόσου δεν υπάρχει. Είναι όμως δυνατός ο έλεγχος των συμπτωμάτων στην οξεία φάση σε ικανοποιητικό βαθμό, με την χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων. Τα σκευάσματα αυτά συμβάλλουν επίσης στην διατήρηση των διαστημάτων ύφεσης της νόσου. Επειδή η νόσος Crohn εκδηλώνεται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε ασθενή, η θεραπεία που θα συστήσει ο γαστρεντερολόγος διαφέρει ανάλογα τον ασθενή.
Η θεραπεία στοχεύει στον έλεγχο της φλεγμονής, την ανακούφιση των συμπτωμάτων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς. Οι επιλογές θεραπείας περιλαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, αλλαγές στον τρόπο ζωής και, σε ορισμένες περιπτώσεις, χειρουργική επέμβαση.
- Φαρμακευτική αγωγή: Η θεραπεία συνήθως ξεκινά με αντιφλεγμονώδη φάρμακα και κορτικοστεροειδή για τη μείωση της φλεγμονής, ειδικά κατά τις εξάρσεις. Ανοσοκατασταλτικά φάρμακα χρησιμοποιούνται για να μειώσουν τη δραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος.
- Διατροφή και τρόπος ζωής: Η αποφυγή ορισμένων τροφών που ερεθίζουν το έντερο, όπως τα λιπαρά, τα πικάντικα και τα γαλακτοκομικά, μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα. Η διατήρηση μιας ισορροπημένης διατροφής και η αποφυγή καπνίσματος είναι επίσης σημαντικές για τη διαχείριση της νόσου. Σε περιόδους έξαρσης, συνιστάται συχνά ειδική διατροφή ή εντερική διατροφή.
- Χειρουργική επέμβαση: Σε περιπτώσεις σοβαρών επιπλοκών, όπως συρίγγια, απόφραξη του εντέρου ή αποστήματα, μπορεί να απαιτείται χειρουργική αφαίρεση του προσβεβλημένου τμήματος του εντέρου.
Χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου
Παρότι η χειρουργική αντιμετώπιση αποτελεί τελευταία επιλογή, είναι απαραίτητη σε περίπτωση εμφάνισης επιπλοκών όπως η απόφραξη ή η διάτρηση. Σήμερα είναι εφικτή η αντιμετώπιση της νόσου και λαπαροσκοπικά.
