Δυσπεψία

Η δυσπεψία είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη δυσφορία ή την αίσθηση πόνου στην περιοχή της άνω κοιλίας, αλλά και στο μέσο τμήμα της. Στην ουσία η δυσπεψία δεν πρόκειται για κάποια ασθένεια, αλλά για συμπτώματα τα οποία παρουσιάζονται αμέσως μετά από το φαγητό. Πρόκειται για μια κοινή κατάσταση, την οποία μπορεί να την αισθανθούν όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτως ηλικίας.

Δυσπεψία στομάχου / Δυσπεψία εντέρου

Η δυσπεψία στομάχου και η δυσπεψία εντέρου είναι δύο καταστάσεις που σχετίζονται με πεπτικές διαταραχές, αλλά αφορούν διαφορετικά μέρη του πεπτικού συστήματος και έχουν κάποια διαφοροποιημένα συμπτώματα. Η δυσπεψία στομάχου εμφανίζεται συνήθως με αίσθημα καύσου, πόνο ή βαρύτητα στην άνω κοιλιακή χώρα, καούρες και ναυτία. Είναι πιο συχνή μετά από μεγάλα ή πικάντικα γεύματα, την κατανάλωση αλκοόλ ή καφεΐνης και μπορεί να επιδεινωθεί από το άγχος. Τα συμπτώματα προέρχονται κυρίως από το στομάχι και συχνά συνδέονται με τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ή την υπερέκκριση γαστρικού οξέος.

Η δυσπεψία εντέρου, από την άλλη πλευρά, εστιάζεται στο κάτω τμήμα του πεπτικού συστήματος και συνοδεύεται συχνά από συμπτώματα όπως φούσκωμα, μετεωρισμό (αέρια), κοιλιακό πόνο και αλλαγές στις κενώσεις (διάρροια ή δυσκοιλιότητα). Αυτή η μορφή δυσπεψίας σχετίζεται συνήθως με το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS) και επηρεάζεται περισσότερο από τη διατροφή, τις τροφικές δυσανεξίες και το στρες. Για την ανακούφιση των συμπτωμάτων, εκτός από την υγιεινή διατροφή και την αποφυγή ερεθιστικών τροφών, η διαχείριση του άγχους και οι τεχνικές χαλάρωσης είναι εξίσου σημαντικές. Σε έντονα ή επίμονα συμπτώματα, συνιστάται επίσκεψη σε γαστρεντερολόγο για εξατομικευμένη διάγνωση και θεραπεία.

Δυσπεψία και Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ) επηρεάζει τη δυσπεψία, καθώς τα οξέα που παλινδρομούν από το στομάχι στον οισοφάγο προκαλούν έντονη καούρα και ερεθισμό, που επιβαρύνουν τα συμπτώματα δυσπεψίας. Όταν τα γαστρικά οξέα κινούνται προς τα πάνω, όχι μόνο προκαλούν πόνο και αίσθηση «καψίματος» στον οισοφάγο, αλλά επηρεάζουν και την κανονική πέψη των τροφών στο στομάχι. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την επιβράδυνση της πέψης, κάτι που δημιουργεί αίσθημα βάρους, φουσκώματος και πίεσης στην άνω κοιλιακή χώρα, χαρακτηριστικά συμπτώματα δυσπεψίας.

Η επίδραση της ΓΟΠ στη δυσπεψία είναι εντονότερη όταν κάποιος καταναλώνει όξινες ή λιπαρές τροφές, καφεΐνη ή αλκοόλ, καθώς αυτά αυξάνουν την παραγωγή οξέων στο στομάχι και εντείνουν την παλινδρόμηση. Η συνεχής έκθεση του οισοφάγου στα οξέα μπορεί επίσης να αυξήσει την ευαισθησία του πεπτικού συστήματος, καθιστώντας το άτομο πιο επιρρεπές σε συμπτώματα όπως ναυτία και ρεψίματα, επιδεινώνοντας περαιτέρω τη δυσπεψία. Για αποτελεσματική ανακούφιση, η αντιμετώπιση της ΓΟΠ είναι ουσιαστική, ώστε να μειωθεί η επίδρασή της στη δυσπεψία και να ανακουφιστούν τα συμπτώματα.

Δυσπεψία – Συμπτώματα

Τα συμπτώματα που παρουσιάζει η δυσπεψία είναι τα εξής:

  1. Αίσθημα πληρότητας κατά τη διάρκεια ενός γεύματος, ακόμα και αν δεν έχετε φάει μεγάλο μέρος του
  2. Άβολη πληρότητα μετά από ένα γεύμα, η οποία διαρκεί περισσότερο από το φυσιολογικό
  3. Καούρα στην περιοχή της άνω κοιλίας.
  4. Ταλαιπωρία στην άνω κοιλία με έντονο πόνο στην προαναφερθείσα περιοχή
  5. Ναυτία
  6. Σπανιότερα εμετοί

Σε περίπτωση που η γενικότερη δυσφορία διαρκέσει παραπάνω από δύο εβδομάδες και συνοδεύεται από τα παρακάτω συμπτώματα, θα πρέπει να επικοινωνήσετε με τον/την ιατρό σας:

  1. Απώλεια βάρους
  2. Μαύρα κόπρανα
  3. Επαναλαμβανόμενοι εμετοί ή εμετοί με αίμα
  4. Πρόβλημα στην κατάποση, το οποίο εντείνεται
  5. Αδυναμία ή κόπωση

Τι προκαλεί την δυσπεψία;

Η δυσπεψία έχει πολλές και διάφορες αιτίες. Οι συχνότερες αιτίες όμως είναι οι ακόλουθες:

  1. Ταχεία σίτιση ή υπερβολική κατανάλωση τροφής
  2. Λιπαρά ή/και πικάντικα τρόφιμα
  3. Κάπνισμα
  4. Υπερβολική καφεΐνη, αλκοόλ, σοκολάτες, ανθρακούχα ποτά
  5. Ανησυχία
  6. Κάποια αντιβιοτικά, αναλγητικά και συμπληρώματα Σιδήρου
  7. Διάφορες πεπτικές καταστάσεις όπως, πεπτικά έλκη, γαστρίτιδα, κοιλιοκάκη, δυσκοιλιότητα, πέτρες στην χολή, εντερική απόφραξη, παγκρεατίτιδα, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, εντερική ισχαιμία, καρκίνος του στομάχου

Υπάρχει και η δυσπεψία, για την οποία δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τα ακριβή αίτια και είναι γνωστή ως λειτουργική δυσπεψία.

Τι επιπλοκές μπορεί να παρουσιάσει η δυσπεψία;

Η δυσπεψία δεν παρουσιάζει σοβαρές επιπλοκές. Παρόλα αυτά μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ζωής του ατόμου, κάνοντας τον/την ασθενή να αισθάνεται άβολα και να τρώει λιγότερο.

Δυσπεψία και άγχος

Η δυσπεψία και το άγχος συνδέονται στενά, καθώς το άγχος μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του πεπτικού συστήματος και να επιδεινώσει τα συμπτώματα της δυσπεψίας. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν φούσκωμα, καούρες, αίσθημα βάρους στο στομάχι και ναυτία. Όταν κάποιος αγχώνεται, αυξάνεται η παραγωγή γαστρικών οξέων, ενώ αλλάζει και η κινητικότητα του εντέρου, κάνοντας το στομάχι πιο ευαίσθητο στον πόνο και τη δυσφορία.

Για την ανακούφιση των συμπτωμάτων, η διαχείριση του άγχους είναι καθοριστική, καθώς ασκήσεις όπως η βαθιά αναπνοή και ο διαλογισμός μπορούν να ηρεμήσουν το σώμα και να διευκολύνουν την πέψη. Επιπλέον, τα μικρά και συχνά γεύματα, η αποφυγή ερεθιστικών τροφών όπως ο καφές και τα τηγανητά, και η καλή ενυδάτωση συμβάλλουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της δυσπεψίας. Εάν τα συμπτώματα επιμένουν, είναι καλό να ζητήσετε καθοδήγηση από ειδικό.

Δυσπεψία και εγκυμοσύνη

Η δυσπεψία κατά την εγκυμοσύνη είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο που οφείλεται σε ορμονικές και φυσιολογικές αλλαγές στο σώμα. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι αυξημένες ορμόνες, ιδιαίτερα η προγεστερόνη, χαλαρώνουν τους μύες του στομάχου και του οισοφάγου, επιβραδύνοντας τη διαδικασία της πέψης και αυξάνοντας την πιθανότητα καούρας και φουσκώματος. Επιπλέον, η αύξηση του μεγέθους της μήτρας ασκεί πίεση στο στομάχι, κάτι που μπορεί να προκαλέσει παλινδρόμηση των οξέων προς τον οισοφάγο και να επιδεινώσει τα συμπτώματα της δυσπεψίας.

Η δυσπεψία στην εγκυμοσύνη μπορεί επίσης να επιδεινωθεί όσο προχωρά η εγκυμοσύνη, καθώς η μήτρα συνεχίζει να αυξάνεται, πιέζοντας το στομάχι και περιορίζοντας τον διαθέσιμο χώρο για την πέψη των τροφών. Αυτή η πίεση μπορεί να προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερη δυσφορία μετά τα γεύματα, ενώ η παλινδρόμηση των οξέων είναι συχνότερη όταν η εγκυμονούσα ξαπλώνει ή κοιμάται. Για αυτόν τον λόγο, προτείνεται να διατηρείται όρθια θέση για τουλάχιστον 1-2 ώρες μετά τα γεύματα, καθώς και να χρησιμοποιούνται μαξιλάρια για την ανύψωση του πάνω μέρους του σώματος κατά τη διάρκεια του ύπνου. Αυτές οι απλές πρακτικές, σε συνδυασμό με προσαρμογές στη διατροφή, μπορούν να προσφέρουν ανακούφιση και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Πώς διαγιγνώσκεται η δυσπεψία;

Αρχικά, ο/η ιατρός μπορεί να διαγνώσει τη δυσπεψία (εάν πρόκειται βέβαια για ήπια χωρίς σοβαρά συμπτώματα) με μια εμπεριστατωμένη φυσική εξέταση. Σε περίπτωση όμως όπου η δυσπεψία έχει ξεκινήσει ξαφνικά, παρουσιάζονται σοβαρά συμπτώματα και η ηλικία του/της ασθενούς είναι άνω των 55 ετών θα πρέπει να πραγματοποιηθούν οι εξής εξετάσεις:

  1. Εργαστηριακές εξετάσεις, ώστε να ελεγχθούν προβλήματα του θυρεοειδούς ή άλλες μεταβολικές διαταραχές
  2. Ενδοσκόπηση ώστε να ελεγχθεί αν υπάρχει ανωμαλία το ανώτερο πεπτικό σύστημα. Μπορεί να ληφθεί και δείγμα ιστού για βιοψία
  3. Ακτινογραφία ή αξονική τομογραφία για να ελεγχθεί ενδεχόμενη απόφραξη εντέρου

Εάν ο αρχικός έλεγχος δεν παρέχει κάποια αιτία, ο/η ιατρός μπορεί να διαγνώσει τη λειτουργική δυσπεψία.

Δυσπεψία – Αντιμετώπιση

Η ήπια δυσπεψία μπορεί να αντιμετωπιστεί με αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως:

  1. Συχνότερα και μικρότερα γεύματα
  2. Αργή και σχολαστική μάσηση
  3. Αποφυγή λιπαρών και πικάντικων τροφίμων, ανθρακούχων ποτών, αλκοόλ, καφεΐνης και καπνίσματος
  4. Διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους. Τα παραπάνω κιλά ασκούν πίεση στην κοιλιά, πιέζοντας το στομάχι και προκαλώντας το οξύ να επιστρέψει στον οισοφάγο
  5. Τακτική άσκηση
  6. Διαχείριση του άγχους

Σε περίπτωση όπου η δυσπεψία επιμένει, υπάρχουν ορισμένα φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν, όπως τα αντιόξινα. Άλλα είναι τα προκινητικά, αντιβιοτικά, αντικαταθλιπτικά ή φάρμακα κατά του άγχους.