Έλκος Στομάχου

Τι είναι το έλκος στομάχου;

Το έλκος είναι ουσιαστικά μια «πληγή» στην εσωτερική επιφάνεια του στομάχου ή της συνέχειάς του, του δωδεκαδακτύλου. Τα έλκη στομάχου αναπτύσσονται όταν η παχιά επικάλυψη βλέννας που προστατεύει το στομάχι από τα πεπτικά υγρά είναι πιο λεπτή από το κανονικό. Αυτό καθιστά δυνατή τη διάβρωση των ιστών επένδυσης του στομάχου από τα πεπτικά οξέα, οδηγώντας σε έλκος.

Έλκος Στομάχου – Συμπτώματα

Ασθενείς με έλκος συχνά δεν παρουσιάζουν καθόλου συμπτώματα. Τα πιθανότερα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• πόνο στην άνω κοιλιακή περιοχή. Αν το έλκος έχει εμφανιστεί στο στομάχι, ο πόνος δεν εξαρτάται από το γεύμα ή επιδεινώνεται αμέσως μετά τη λήψη τροφής. Αν το έλκος εντοπίζεται στο δωδεκαδάκτυλο, ο πόνος εμφανίζεται νωρίς το πρωί όταν το στομάχι είναι άδειο και έχει τη μορφή πόνου κάτω από το στέρνο ή καψίματος («πόνος πείνας»)
• φούσκωμα, αίσθημα πληρότητας ή εύκολου κορεσμού μετά από κατανάλωση μικρής ποσότητας τροφής
• ανορεξία
• ναυτία ή εμετό
• παλινδρόμηση οξέος
• καούρα (αίσθηση καψίματος στο στήθος)
• αναιμία, τα συμπτώματα της οποίας μπορεί να περιλαμβάνουν κόπωση, δύσπνοια ή πιο χλωμό δέρμα
• σκούρα κόπρανα

Είναι καλό να επικοινωνήσετε με τον γιατρό εάν έχετε συμπτώματα έλκους στομάχου. Παρόλο που η ενόχληση μπορεί να είναι ήπια, τα έλκη μπορεί να επιδεινωθούν εάν δεν αντιμετωπιστούν σωστά. Τα έλκη μπορεί να γίνουν απειλητικά ακόμη και για τη ζωή των ασθενών.

Έλκος Στομάχου – Διάγνωση

Η διάγνωση και η θεραπεία θα εξαρτηθούν από τα συμπτώματά και τη σοβαρότητα του έλκους. Για να διαγνώσει, ο γιατρός εξετάζει το ιστορικό μαζί με τα συμπτώματά του ασθενή και τυχόν φάρμακα που παίρνει. Για να αποκλειστεί η λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο, μπορεί να ζητηθεί εξέταση αίματος, κοπράνων ή αναπνοής. Άλλες εξετάσεις που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση του έλκους του στομάχου περιλαμβάνουν:

• κατάποση βαρίου: πρόκειται για ένα παχύρρευστο λευκό υγρό (βάριο) που καλύπτει το ανώτερο γαστρεντερικό σας σύστημα και βοηθά τον γιατρό να δει το στομάχι και το λεπτό έντερο στις ακτινογραφίες
• ενδοσκόπηση (EGD): Ένας λεπτός, φωτισμένος σωλήνας εισάγεται μέσω του στόματός, στο στομάχι και στο πρώτο μέρος του λεπτού εντέρου. Αυτή η εξέταση χρησιμοποιείται για την αναζήτηση ελκών, αιμορραγίας και οποιουδήποτε ιστού που φαίνεται ανώμαλος
• ενδοσκοπική βιοψία: Αφαιρείται ένα κομμάτι ιστού στομάχου ώστε να μπορεί να αναλυθεί σε εργαστήριο

Έλκος Στομάχου – Θεραπεία

Η θεραπεία ποικίλλει, ανάλογα με την αιτία του έλκους. Τα περισσότερα έλκη μπορούν να αντιμετωπιστούν με συνταγή από το γιατρό και σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί χειρουργική επέμβαση.

Έλκος Στομάχου – Διατροφή

Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση του έλκους στομάχου, καθώς κάποιες τροφές μπορούν να επιδεινώσουν τα συμπτώματα, ενώ άλλες βοηθούν στη θεραπεία και στην ανακούφιση. Εδώ είναι κάποιες διατροφικές συμβουλές για άτομα που πάσχουν από έλκος στομάχου:

1. Τροφές που πρέπει να προτιμάτε:

• Φρούτα και λαχανικά: Μήλα, μπανάνες, αχλάδια, κολοκύθα, καρότα, μπρόκολο, λάχανο, και φυλλώδη λαχανικά είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και βιταμίνες που μπορούν να προστατεύσουν το στομάχι.
• Προβιοτικά τρόφιμα: Γιαούρτι, κεφίρ, ξινολάχανο και άλλα τρόφιμα που βοηθούν στη διατήρηση της καλής υγείας του εντέρου.
• Άπαχες πρωτεΐνες: Κοτόπουλο, γαλοπούλα, άπαχο κρέας, ψάρι και φυτικές πηγές πρωτεΐνης, όπως φακές και φασόλια, είναι καλές επιλογές.
• Πλήρη δημητριακά: Βρώμη, καστανό ρύζι, ολικής άλεσης ψωμί, και κινόα είναι πιο εύπεπτες επιλογές.
• Υγιεινά λιπαρά: Ελαιόλαδο, αβοκάντο και λιπαρά ψάρια (π.χ. σολωμός) παρέχουν ωφέλιμα λιπαρά οξέα.

2. Τροφές που πρέπει να αποφεύγετε:

• Πικάντικα φαγητά: Τροφές με πολλή καυτερή πιπεριά, τσίλι ή άλλα καυτερά μπαχαρικά μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα.
• Τηγανητά και λιπαρά φαγητά: Τηγανητές πατάτες, μπέικον, και γενικά τα λιπαρά φαγητά μπορεί να επιδεινώσουν την κατάσταση.
• Καφές και καφεΐνη: Ο καφές και τα αναψυκτικά με καφεΐνη αυξάνουν την παραγωγή γαστρικού οξέος και μπορούν να επιδεινώσουν το έλκος.
• Αλκοόλ: Το αλκοόλ μπορεί να ερεθίσει το στομάχι και να προκαλέσει έξαρση των συμπτωμάτων.
• Σοκολάτα: Η σοκολάτα μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα, καθώς αυξάνει την παραγωγή οξέων.

Έλκος Στομάχου – Γαστρικό Μπαλόνι

Εάν κάποιος πάσχει από έλκος στομάχου και σκέφτεται να προχωρήσει σε τοποθέτηση γαστρικού μπαλονιού για απώλεια βάρους, πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός, καθώς οι δύο καταστάσεις μπορεί να αλληλεπιδράσουν και να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα.

Γιατί η τοποθέτηση γαστρικού μπαλονιού μπορεί να είναι προβληματική σε άτομα με έλκος στομάχου:

1. Ερεθισμός του στομάχου: Το γαστρικό μπαλόνι καταλαμβάνει χώρο στο στομάχι και μπορεί να ερεθίσει τον βλεννογόνο του στομάχου, ειδικά αν υπάρχει ήδη έλκος. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση της φλεγμονής και του πόνου.
2. Αυξημένη παραγωγή γαστρικών οξέων: Το μπαλόνι μπορεί να αυξήσει την παραγωγή γαστρικών οξέων, κάτι που επιδεινώνει την κατάσταση του έλκους και μπορεί να προκαλέσει πιο έντονα συμπτώματα, όπως καούρες και δυσπεψία.
3. Κίνδυνος επιπλοκών: Σε περιπτώσεις όπου το έλκος είναι ενεργό ή σοβαρό, υπάρχει ο κίνδυνος διάτρησης του στομάχου, μια επικίνδυνη επιπλοκή που μπορεί να απαιτήσει άμεση χειρουργική επέμβαση.

Πώς συνδέεται η γαστρορραγία με το έλκος στομάχου

Το έλκος στομάχου είναι μια ανοιχτή πληγή στον βλεννογόνο του στομάχου, που προκαλείται συχνά από:

• Το Helicobacter pylori, ένα βακτήριο που προσβάλλει το στομάχι.
• Παρατεταμένη χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ), όπως η ασπιρίνη και η ιβουπροφαίνη.
• Στρες, αλκοόλ, κάπνισμα και άλλοι παράγοντες μπορεί επίσης να συμβάλουν στην ανάπτυξη του έλκους.

Σε περιπτώσεις όπου το έλκος δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να προχωρήσει βαθύτερα στα τοιχώματα του στομάχου και να προκαλέσει διάβρωση αιμοφόρων αγγείων. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε γαστρορραγία.

Έλκος Στομάχου – Καρκίνος

Το έλκος στομάχου είναι μια κατάσταση που προκαλείται κυρίως από το βακτήριο Helicobacter pylori και τη χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, ενώ ο καρκίνος του στομάχου είναι σοβαρότερη νόσος που μπορεί να προκύψει από χρόνια φλεγμονή και ερεθισμό του στομαχικού βλεννογόνου. Η λοίμωξη από το H. pylori, όταν παραμένει αθεράπευτη, αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο, καθώς η διαρκής φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει κυτταρικές αλλαγές. Άλλοι παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του στομάχου περιλαμβάνουν το οικογενειακό ιστορικό, το κάπνισμα, τη χρόνια κατανάλωση αλκοόλ και διατροφή πλούσια σε επεξεργασμένα και καπνιστά τρόφιμα.

Η διάγνωση του έλκους γίνεται με γαστροσκόπηση και εξέταση για Helicobacter pylori, και η θεραπεία περιλαμβάνει την εξάλειψη του βακτηρίου με αντιβιοτικά. Για να μειωθεί ο κίνδυνος εξέλιξης σε καρκίνο του στομάχου, είναι σημαντική η υγιεινή διατροφή, η αποφυγή του καπνίσματος και του αλκοόλ, καθώς και η περιοδική παρακολούθηση ατόμων με ιστορικό χρόνιων ελκών ή γαστρίτιδας. Συμπτώματα όπως απώλεια βάρους, συνεχής πόνος στο στομάχι ή αίμα στα κόπρανα χρειάζονται άμεση αξιολόγηση, καθώς μπορεί να υποδεικνύουν σοβαρότερη πάθηση.

Έλκος Στομάχου – Άγχος

Το έλκος στομάχου και το άγχος συνδέονται στενά, καθώς το άγχος μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα του έλκους ή ακόμα και να συμβάλλει στην εμφάνισή του. Το έντονο άγχος αυξάνει την έκκριση των γαστρικών οξέων και προκαλεί μυϊκές εντάσεις που επιβαρύνουν τον βλεννογόνο του στομάχου, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει ή να χειροτερεύσει ένα έλκος. Επίσης, το άγχος συχνά συνοδεύεται από ανθυγιεινές συνήθειες, όπως κατανάλωση αλκοόλ, καπνίσματος και υπερβολική λήψη καφεΐνης, που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης ή έξαρσης του έλκους.

Για να μειωθούν οι επιπτώσεις του άγχους στο έλκος στομάχου, είναι σημαντική η υιοθέτηση στρατηγικών διαχείρισης του στρες. Τεχνικές χαλάρωσης, όπως βαθιές αναπνοές, διαλογισμός και ήπια σωματική άσκηση, μπορούν να βοηθήσουν στην αποφόρτιση του οργανισμού. Παράλληλα, η σωστή διατροφή με μικρά, τακτικά γεύματα και η αποφυγή ερεθιστικών ουσιών, όπως καφεΐνη και πικάντικα τρόφιμα, προστατεύουν τον βλεννογόνο του στομάχου. Η συμβουλή ενός γιατρού για την κατάλληλη αγωγή είναι επίσης απαραίτητη για όσους εμφανίζουν έλκος, ενώ ο συνδυασμός με στρατηγικές για τη μείωση του άγχους μπορεί να συμβάλει στην αποφυγή επιπλοκών.

Πεπτικό Έλκος – Αίτια

Τα κυριότερα αίτια του πεπτικού έλκους περιλαμβάνουν:

1. Λοίμωξη από το βακτήριο Helicobacter pylori (H. pylori)

Το Helicobacter pylori είναι η συχνότερη αιτία πεπτικού έλκους. Αυτό το βακτήριο ζει στην επένδυση του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου και προκαλεί φλεγμονή (γαστρίτιδα), η οποία αποδυναμώνει το προστατευτικό στρώμα του βλεννογόνου. Η φλεγμονή αυτή επιτρέπει στα γαστρικά οξέα να προκαλέσουν βλάβες στο τοίχωμα του στομάχου και να δημιουργήσουν έλκη.

2. Χρήση Μη Στεροειδών Αντιφλεγμονωδών Φαρμάκων (ΜΣΑΦ)

Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα όπως η ασπιρίνη, η ιβουπροφαίνη και η ναπροξένη είναι επίσης σημαντική αιτία πεπτικού έλκους. Αυτά τα φάρμακα μειώνουν την παραγωγή προστατευτικών ουσιών στο στομάχι (προσταγλανδίνες), κάνοντας το βλεννογόνο πιο ευάλωτο στα οξέα και τους τραυματισμούς.

3. Υπερβολική παραγωγή γαστρικών οξέων

Η υπερβολική παραγωγή γαστρικών οξέων μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη έλκους, ιδίως σε ορισμένες καταστάσεις όπως το σύνδρομο Zollinger-Ellison, μια σπάνια ασθένεια που προκαλείται από έναν όγκο που αυξάνει την παραγωγή γαστρικών οξέων.

4. Κάπνισμα

Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης πεπτικού έλκους και καθυστερεί την επούλωσή του. Συμβάλλει στη δημιουργία έλκους ενισχύοντας τη βλαπτική δράση των γαστρικών οξέων και δυσχεραίνοντας την προστασία του βλεννογόνου.

5. Κατανάλωση αλκοόλ

Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να διαβρώσει την επένδυση του στομάχου, προκαλώντας φλεγμονή και αυξάνοντας την ευαισθησία σε έλκη.

6. Στρες

Το ψυχολογικό στρες δεν είναι άμεσο αίτιο του πεπτικού έλκους, αλλά μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα και να αυξήσει την παραγωγή γαστρικών οξέων. Σε σπάνιες περιπτώσεις, σοβαρό φυσικό στρες (π.χ. τραύμα, χειρουργική επέμβαση, σοβαρή ασθένεια) μπορεί να προκαλέσει έλκη, γνωστά ως έλκη στρες.

7. Πικάντικα ή ερεθιστικά τρόφιμα

Παρόλο που τα πικάντικα τρόφιμα δεν προκαλούν άμεσα το έλκος, μπορούν να ερεθίσουν το στομάχι και να επιδεινώσουν τα συμπτώματα σε άτομα που ήδη έχουν έλκος.

8. Κληρονομικότητα

Υπάρχει επίσης ένας κληρονομικός παράγοντας στην ανάπτυξη πεπτικού έλκους, με μερικούς ανθρώπους να έχουν μεγαλύτερη προδιάθεση να αναπτύξουν έλκη λόγω γενετικής προδιάθεσης.

Πεπτικό Έλκος – Συμπτώματα

Τα κύρια συμπτώματα του πεπτικού έλκους περιλαμβάνουν:

• Πόνος στο πάνω μέρος της κοιλιάς (επιγαστρικό άλγος):
  • Ο πόνος είναι το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα του έλκους και συνήθως εμφανίζεται στο μέσο του άνω μέρους της κοιλιάς.
  • Συχνά περιγράφεται ως κάψιμο.
  • Ο πόνος μπορεί να είναι χειρότερος όταν το στομάχι είναι άδειο και μπορεί να υποχωρεί μετά την κατανάλωση τροφής ή τη λήψη αντιόξινων φαρμάκων.
  • Μπορεί να εμφανίζεται περιοδικά, με περιόδους έντονης δυσφορίας που εναλλάσσονται με ηρεμία.
• Φούσκωμα και αίσθημα πληρότητας:
  • Μερικοί άνθρωποι με έλκος μπορεί να νιώθουν ένα συνεχή φούσκωμα ή μια δυσάρεστη αίσθηση πληρότητας στο στομάχι, ακόμα και μετά την κατανάλωση μικρής ποσότητας φαγητού.
• Δυσπεψία:
  • Το έλκος μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στην πέψη, προκαλώντας συμπτώματα όπως καούρα και ναυτία μετά από γεύματα.
• Ναυτία και έμετος:
  • Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να αισθανθούν ναυτία ή να παρουσιάσουν εμετό, ειδικά αν το έλκος είναι προχωρημένο ή προκαλεί απόφραξη στο πεπτικό σύστημα.
• Απώλεια όρεξης και βάρους:
  • Σε πιο προχωρημένα στάδια, το πεπτικό έλκος μπορεί να προκαλέσει απώλεια όρεξης και συνεπώς ακούσια απώλεια βάρους.
• Αίμα στα κόπρανα ή στον εμετό
• Αδυναμία και κόπωση:
  • Η συνεχιζόμενη αιμορραγία από το έλκος μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία, η οποία μπορεί να προκαλέσει αδυναμία, κόπωση και ωχρότητα.

Πεπτικό Έλκος – Θεραπεία

Η θεραπεία για το πεπτικό έλκος περιλαμβάνει, κατά κύριο λόγο, μείωση του γαστρικού οξέος και αντιμετώπιση των αιτίων του έλκους. Αν το έλκος προκαλείται από το βακτήριο Helicobacter pylori χορηγείται αντιβιοτική αγωγή για την εξάλειψή του όπως η ομεπραζόλη ή η παντοπραζόλη, που μειώνουν την παραγωγή οξέος στο στομάχι και διευκολύνουν την επούλωση. Εάν το έλκος σχετίζεται με τη χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ), η διακοπή ή μείωση της χρήσης τους είναι βασική για την ανάρρωση. Πέρα από τη φαρμακευτική αγωγή, συνιστάται η υιοθέτηση διατροφικών και άλλων καθημερινών αλλαγών για τη μείωση των συμπτωμάτων και την αποφυγή υποτροπών. Σε περιπτώσεις που το έλκος δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία ή προκαλεί επιπλοκές, μπορεί να απαιτηθεί πιο επεμβατική αντιμετώπιση από ειδικό.

Οξύ Πεπτικό Έλκος

Το οξύ πεπτικό έλκος είναι μια σοβαρή κατάσταση που προκαλείται κυρίως από τη λοίμωξη με το βακτήριο Helicobacter pylori και τη μακροχρόνια χρήση Μη Στεροειδών Αντιφλεγμονωδών Φαρμάκων (ΜΣΑΦ). Οι παράγοντες αυτοί αποδυναμώνουν την προστατευτική επένδυση του στομάχου, επιτρέποντας στα γαστρικά οξέα να προκαλέσουν φλεγμονή και πληγές. Το κάπνισμα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και το φυσικό ή ψυχολογικό στρες μπορούν να επιδεινώσουν την κατάσταση. Τα συμπτώματα εμφανίζονται ξαφνικά και περιλαμβάνουν έντονο κοιλιακό πόνο, μαύρα κόπρανα και ναυτία.

Οι επιπλοκές του οξέος έλκους μπορεί να είναι επικίνδυνες, όπως αιμορραγία, διάτρηση του στομάχου και γαστρική απόφραξη. Η θεραπεία περιλαμβάνει τη χρήση αναστολέων αντλίας πρωτονίων (PPIs) για μείωση της παραγωγής οξέων, αντιβιοτικά για την εξάλειψη του H. pylori, και αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως αποφυγή αλκοόλ. Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να απαιτηθεί επείγουσα χειρουργική επέμβαση.

Πεπτικό Έλκος – Ποια είναι η ιδανική διατροφή;

Η υγιεινή διατροφή μπορεί να ωφελήσει τον εντερικό σωλήνα και την γενικότερη υγεία του ατόμου. Μια δίαιτα πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και φυτικές ίνες, είναι ιδανική. Τροφές που βοηθούν στην καταπολέμηση του ελικοβακτηριδίου και στην ενίσχυση των υγιών βακτηρίων του ίδιου του οργανισμού περιλαμβάνουν:

• Προβιοτικά (π.χ. γιαούρτι)
• Μέλι
• Σκόρδο
• Κράνμπερι
• Μαστίχα
• Φρούτα, λαχανικά
• Δημητριακά ολικής άλεσης
• Όσπρια

Επιπλέον, δεδομένου ότι τα άτομα με έλκος στομάχου μπορεί να παρουσιάζουν και παλινδρόμηση, ιδανικά πρέπει να αποφεύγουν τις πικάντικες και όξινες τροφές καθώς το έλκος επουλώνεται. Εξίσου σημαντικό για τον ασθενή είναι η αποφυγή τροφών, όπως:

• Καφές
• Ανθρακούχα ποτά
• Καυτερές πιπεριές
• Τηγανητές τροφές
• Γάλα
• Αλκοόλ
• Κόκκινα κρέατα