Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS) αποτελεί ένα ζήτημα υγείας που προκαλεί πόνο στην κοιλιά και προβλήματα στην κινητικότητα του εντέρου. Αποτελεί μια τυπική αλλά δυσάρεστη πεπτική νόσο. Τα υπερβολικά αέρια, οι κράμπες και ο κοιλιακός πόνος είναι τυπικά συμπτώματα. Το ευερέθιστο έντερο μπορεί να επηρεάζει δυσάρεστα την ποιότητα ζωής του πάσχοντος, αλλά δεν οδηγεί σε σοβαρές ασθένειες, όπως ο καρκίνος, ούτε βλάπτει μόνιμα το παχύ έντερο.
Ποιοι είναι οι τύποι του ευερέθιστου εντέρου;
Οι τύποι ευερέθιστου εντέρου χωρίζονται σε:
- Ευερέθιστο έντερο με σύμπτωμα τη διάρροια (IBS-D)
- Ευερέθιστο έντερο με σύμπτωμα τη δυσκοιλιότητα (IBS-C)
- Ευερέθιστο έντερο με εναλλαγές διάρροιας – δυσκοιλιότητας (μικτού τύπου, IBS-M)
Πώς επηρεάζει τον οργανισμό;
Ο μυς του παχέος εντέρου τείνει να συστέλλεται πιο συχνά σε πάσχοντες παρά σε υγιή άτομα, με αποτέλεσμα επώδυνες κράμπες και συσπάσεις. Επιπλέον, έρευνες έχουν δείξει ότι τα συμπτώματα του συνδρόμου μπορεί να επιδεινωθούν από την υπερβολική ποσότητα μικροοργανισμών στο γαστρεντερικό σωλήνα.
Στις πιο ευάλωτες ομάδες ανήκουν :
- άτομα με οικογενειακό ιστορικό
- όσοι έχουν έντονο άγχος και ένταση στην καθημερινότητά τους
- άτομα με ευαισθησία σε τροφές
- άτομα με σοβαρή γαστρεντερική λοίμωξη
Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου – Διάγνωση
Δυστυχώς δεν υπάρχει εξέταση αίματος που να δηλώνει ότι πάσχουμε από το σύνδρομο. Άρα πρόκειται για διάγνωση αποκλεισμού. Πέρα λοιπόν από την κλινική εικόνα ο γαστρεντερολόγος θα ζητήσει να πραγματοποιηθεί καλλιέργεια κοπράνων, για να αποκλείσει κάποια λοίμωξη. Ο αιματολογικός έλεγχος για κοιλιοκάκη, μία νόσο με παρόμοια συμπτώματα, κρίνεται επίσης αναγκαίος. Εάν τα συμπτώματα συνεχιστούν θα πρέπει να γίνει υπέρηχος κοιλίας και τελικά ακόμα και κολονοσκόπηση για να αποκλείσουμε μια οργανική νόσο.
Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου – Εξετάσεις
Η διάγνωση του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ) βασίζεται συνήθως στα συμπτώματα του ασθενούς και την αποκλειστική διάγνωση άλλων παθήσεων που μπορεί να προκαλούν παρόμοια συμπτώματα. Δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη εξέταση που να διαγνώσει άμεσα το ΣΕΕ, οπότε οι γιατροί συνήθως καταφεύγουν σε έναν συνδυασμό εξετάσεων για να αποκλείσουν άλλες παθήσεις.
- Αιματολογικές εξετάσεις: Οι εξετάσεις αίματος βοηθούν στον αποκλεισμό παθήσεων όπως η κοιλιοκάκη, οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου (όπως η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα), καθώς και η αναιμία, που μπορεί να συνοδεύεται από παρόμοια συμπτώματα.
- Εξετάσεις κοπράνων: Αυτές οι εξετάσεις βοηθούν στον εντοπισμό λοιμώξεων, φλεγμονής και αιμορραγίας στο πεπτικό σύστημα. Αν ανιχνευτεί κάποιος φλεγμονώδης δείκτης, μπορεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο άλλων φλεγμονωδών παθήσεων, όπως η κολίτιδα ή η βακτηριακή λοίμωξη.
- Κολονοσκόπηση ή σιγμοειδοσκόπηση: Αυτές οι εξετάσεις συνήθως χρησιμοποιούνται όταν τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ανησυχητικά σημεία όπως η απώλεια βάρους, η αιμορραγία ή η αλλαγή στην εμφάνιση των κοπράνων. Επιτρέπουν στο γιατρό να δει το εσωτερικό του εντέρου και να αποκλείσει σοβαρές καταστάσεις.
- Δοκιμή αναπνοής υδρογόνου: Αυτή η εξέταση χρησιμοποιείται για να εντοπιστεί τυχόν δυσανεξία στη λακτόζη ή δυσαπορρόφηση άλλων σακχάρων, που μπορεί να προκαλούν φούσκωμα και δυσφορία.
Οι εξετάσεις αυτές βοηθούν τους γιατρούς να αποκλείσουν άλλες πιθανές αιτίες των συμπτωμάτων και να επιβεβαιώσουν τη διάγνωση του ΣΕΕ, ώστε να προχωρήσουν στην κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.
Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου – Διάτροφή
Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση των συμπτωμάτων του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ), καθώς ορισμένες τροφές μπορεί να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τα συμπτώματα. Παρά το γεγονός ότι κάθε άτομο αντιδρά διαφορετικά στις τροφές, υπάρχουν μερικές γενικές διατροφικές κατευθύνσεις που συνήθως βοηθούν.
- Διατροφή χαμηλή σε FODMAPs: Τα FODMAPs είναι είδη υδατανθράκων που βρίσκονται σε ορισμένες τροφές και μπορεί να προκαλέσουν αέρια, φούσκωμα και διάρροια σε άτομα με ΣΕΕ. Η αποφυγή τροφών πλούσιων σε FODMAPs, όπως κρεμμύδια, σκόρδο, μήλα, γάλα, σιτάρι, φασόλια, και λαχανάκια Βρυξελλών, μπορεί να μειώσει σημαντικά τα συμπτώματα. Μια φάση αυστηρής αποφυγής ακολουθείται συνήθως από μια σταδιακή επανεισαγωγή των τροφών για να διαπιστωθεί ποια επηρεάζουν τον ασθενή.
- Αποφυγή λιπαρών τροφών και καφεΐνης: Τα λιπαρά τρόφιμα, το αλκοόλ και η καφεΐνη μπορούν να επιδεινώσουν τη δυσφορία στο έντερο, προκαλώντας σπασμούς και διάρροια. Καλό είναι να προτιμώνται ελαφριά γεύματα με άπαχες πρωτεΐνες και να περιορίζονται οι πηγές καφεΐνης.
- Ήπια κατανάλωση φυτικών ινών: Οι διαλυτές ίνες, που βρίσκονται στη βρώμη, τα φρούτα (χωρίς φλούδα), και τα λαχανικά, μπορεί να βοηθήσουν στη ρύθμιση της πέψης, ενώ οι αδιάλυτες ίνες (π.χ., πίτουρο, ωμά λαχανικά) μπορεί να επιδεινώσουν τον ερεθισμό σε ορισμένους ασθενείς.
- Κατανάλωση μικρών, τακτικών γευμάτων: Η κατανάλωση μικρών γευμάτων σε τακτά χρονικά διαστήματα βοηθά στην αποφυγή υπερφόρτωσης του πεπτικού συστήματος και μπορεί να μειώσει τις εξάρσεις του ΣΕΕ.
Για καλύτερα αποτελέσματα, η παρακολούθηση από έναν διατροφολόγο ή γιατρό που γνωρίζει το ΣΕΕ είναι συχνά απαραίτητη για την ανάπτυξη ενός εξατομικευμένου πλάνου διατροφής.
Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου – Συμπτώματα
- κράμπες ή πόνος στο κάτω μέρος της κοιλιάς
- φούσκωμα
- δυσκοιλιότητα, διάρροια ή συνδυασμός των δύο
- αέρια
- περιττώματα που περιέχουν βλέννα (μπορεί να φαίνονται υπόλευκα)
- στις γυναίκες μπορεί να προκαλέσει επιδείνωση των συμπτωμάτων της περιόδου
Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου – Καφές
Ο καφές μπορεί να επηρεάσει τα συμπτώματα του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ), καθώς η καφεΐνη που περιέχει συχνά δρα ως διεγερτικό για το πεπτικό σύστημα, αυξάνοντας την κινητικότητα του εντέρου. Αυτό μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα του ΣΕΕ, ειδικά σε άτομα που εμφανίζουν διάρροια ή κράμπες. Ορισμένοι ασθενείς αναφέρουν ότι ο καφές τους προκαλεί φούσκωμα, αέρια ή αίσθηση δυσφορίας, ακόμα και σε μικρές ποσότητες.
Για τα άτομα με ΣΕΕ που θέλουν να συνεχίσουν να απολαμβάνουν καφέ, οι εξής συμβουλές μπορεί να βοηθήσουν:
- Περιορισμός της ποσότητας: Μείωση της κατανάλωσης ή επιλογή καφέ με χαμηλή περιεκτικότητα σε καφεΐνη μπορεί να μειώσει τις αρνητικές επιδράσεις.
- Επιλογή καφέ χωρίς καφεΐνη: Ο καφές χωρίς καφεΐνη είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσει έντονες εντερικές αντιδράσεις και μπορεί να είναι καλύτερα ανεκτός.
- Αποφυγή προσθηκών: Ορισμένα πρόσθετα, όπως το γάλα ή η κρέμα, μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα λόγω πιθανής δυσανεξίας στη λακτόζη.
Η αντίδραση στον καφέ είναι διαφορετική για κάθε άτομο με ΣΕΕ. Ο εντοπισμός της προσωπικής ανεκτικότητας και η παρακολούθηση της απόκρισης του σώματος σε διάφορες ποσότητες και τύπους καφέ μπορεί να βοηθήσουν στην ασφαλή κατανάλωσή του.
Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου – Πόνος
Ο πόνος στο Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ) είναι ένα από τα κύρια και πιο δυσάρεστα συμπτώματα. Συνήθως εμφανίζεται ως έντονος, σπαστικός πόνος στην κοιλιακή χώρα, και συχνά περιγράφεται ως “κράμπες” ή “σφίξιμο” στην περιοχή του εντέρου. Ο πόνος μπορεί να εμφανίζεται σε διάφορα σημεία της κοιλιάς και συχνά ανακουφίζεται μετά από κένωση του εντέρου, αν και αυτό δεν ισχύει πάντα. Σε ορισμένα άτομα, ο πόνος μπορεί να επιδεινώνεται από συγκεκριμένες τροφές, το άγχος ή τις αλλαγές στην εντερική κινητικότητα, όπως η διάρροια ή η δυσκοιλιότητα.
Η ένταση και η διάρκεια του πόνου στο ΣΕΕ ποικίλλουν και μπορεί να επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Για την αντιμετώπισή του, συχνά χρησιμοποιούνται αντισπασμωδικά φάρμακα που βοηθούν στη χαλάρωση των μυών του εντέρου, ενώ οι αλλαγές στη διατροφή, όπως η διατροφή χαμηλή σε FODMAPs, μπορούν να μειώσουν τη συχνότητα και την ένταση των συμπτωμάτων. Επίσης, η διαχείριση του στρες και η ψυχολογική υποστήριξη βοηθούν στην ανακούφιση του πόνου, καθώς ο εγκέφαλος και το έντερο συνδέονται στενά, και το άγχος μπορεί να επιδεινώνει τα συμπτώματα του ΣΕΕ.
Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου – Θεραπεία
Η θεραπεία του ευερέθιστου εντέρου εξαρτάται από τα συμπτώματα του ασθενούς και τους παράγοντες που ευθύνονται για αυτά. Σε ορισμένους ασθενείς σχετίζονται με την διατροφή. Σε άλλους με το στρες και το άγχος, άρα λύση μπορεί να δοθεί μέσω φαρμακευτικής αγωγής ή ψυχοθεραπείας. Σε κάθε περίπτωση η επίσκεψη στον γαστρεντερολόγο κρίνεται αναγκαία καθώς ο ασθενής συχνά δεν μπορεί να εντοπίσει μόνος του, τι είναι αυτό που πυροδοτεί τα συμπτώματα, άρα δεν μπορεί να τα αντιμετωπίσει.
Πολλοί ασθενείς ανακαλύπτουν ότι τα συμπτώματά τους βελτιώνονται μετά από αλλαγές όπως:
- διατροφικές προσαρμογές (επιπλέον φρούτα, λαχανικά, δημητριακά και ξηρούς καρπούς)
- κατανάλωση αρκετής ποσότητας νερού καθημερινά
- μείωση της καφεΐνης (από καφέ, σοκολάτα, τσάι και αναψυκτικά)
- γάλα και τυρί με μέτρο
- τακτική άσκηση
- αποφυγή καπνίσματος
- ασκήσεις σωματικής και πνευματικής χαλάρωσης
- ημερολόγιο τροφίμων για να προσδιοριστούν τα γεύματα που προκαλούν έξαρση του συνδρόμου
