Ο καρκίνος παχέος εντέρου αποτελεί την τρίτη συχνότερη κακοήθη νόσο τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, η οποία εμφανίζεται μετά το 50ό έτος. Για το λόγο αυτό προτείνεται η πρώτη κολονοσκόπηση να γίνεται σε αυτήν την ηλικία. Τα μισά περιστατικά καρκίνου εντέρου εντοπίζονται στο ορθό και το σιγμοειδές. Αυτά είναι τα τελικά τμήματα του παχέος εντέρου που εκεί παραμένουν τα κόπρανα πριν αποβληθούν και είναι πιο εκτεθειμένα στα τοξικά απόβλητα του οργανισμού.
Ποιοι οι προδιαθεσικοί παράγοντες του καρκίνου παχέος εντέρου;
Ο καρκίνος παχέος εντέρου παρουσιάζει κάποιους παράγοντες, οι οποίοι μπορεί να αυξήσουν τις πιθανότητες εμφάνισής του. Αυτοί είναι οι ακόλουθοι:
- Ηλικία άνω των 50 ετών
- Ιστορικό ασθενούς με πολύποδες ή καρκίνο του εντέρου
- Φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου όπως, η νόσος Crohn ή ιστορικό ελκώδους κολίτιδας
- Κληρονομικά σύνδρομα πολυποδίασης εντέρου
- Πλούσια διατροφή σε λίπη και χαμηλή σε φυτικές ίνες
- Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου παχέος εντέρου
- Παχυσαρκία
- Ζαχαρώδης διαβήτης
- Ακτινοβολία
- Αλκοόλ
- Κάπνισμα
- Καθιστική ζωή
Καρκινος παχέος εντέρου: Συμπτώματα
Ο καρκίνος παχέος εντέρου παρουσιάζει τα εξής συμπτώματα:
- Αλλαγή στη σύσταση των κοπράνων, διάρροια ή δυσκοιλιότητα που διαρκούν πάνω από 4 εβδομάδες
- Αίμα στα κόπρανα ή αιμορραγία
- Πόνοι στην κοιλιά, αδιαθεσία
- Αδυναμία
- Ανεξήγητη απώλεια βάρους
Συχνά οι περισσότεροι ασθενείς δεν έχουν συμπτώματα στα αρχικά στάδια συνεπώς η προληπτική κολονοσκόπηση μετά τα 50 είναι η καλύτερη μέθοδος για πρόληψη.
Καρκινος παχέος εντέρου και προσδόκιμο ζωής
Το προσδόκιμο ζωής για έναν ασθενή με καρκίνο του παχέος εντέρου εξαρτάται από το στάδιο της νόσου κατά τη διάγνωση, την κατάσταση της υγείας του ασθενούς, την ανταπόκριση στη θεραπεία, και άλλους παράγοντες όπως η ηλικία και η παρουσία συνοδών νοσημάτων. Ειδικά για το Στάδιο 4, το οποίο είναι το πιο προχωρημένο στάδιο με μεταστάσεις σε απομακρυσμένα όργανα, η πρόγνωση είναι πιο δύσκολη.
Καρκινος παχέος εντέρου: Στάδια
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου χωρίζεται σε διαφορετικά στάδια, τα οποία καθορίζονται από την έκταση του όγκου, τη διήθηση των λεμφαδένων και την ύπαρξη μεταστάσεων. Τα στάδια του καρκίνου του παχέος εντέρου περιγράφονται συνήθως με το σύστημα TNM (Tumor, Node, Metastasis). Παρακάτω θα βρείτε μια συνοπτική περιγραφή των 4 σταδίων.
Καρκινος παχέος εντέρου: Στάδιo 1
Στο Στάδιο 1 του καρκίνου του παχέος εντέρου, ο καρκίνος έχει αναπτυχθεί στα βαθύτερα στρώματα του τοιχώματος του παχέος εντέρου, αλλά δεν έχει εξαπλωθεί σε λεμφαδένες ή σε άλλα όργανα. Το Στάδιο 1 έχει αρκετά υψηλά ποσοστά επιβίωσης, ιδίως αν ανιχνευθεί και αντιμετωπιστεί νωρίς.
Καρκινος παχέος εντέρου: Στάδιo 2
Η θεραπεία εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως η θέση και η έκταση του καρκίνου, αλλά συνήθως περιλαμβάνει:
- Χειρουργική επέμβαση: Η κύρια θεραπεία είναι η αφαίρεση του τμήματος του παχέος εντέρου που περιέχει τον όγκο (κολεκτομή), καθώς και των γύρω υγιών ιστών για να διασφαλιστεί ότι ο καρκίνος δεν θα επανέλθει.
- Χημειοθεραπεία: Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί χημειοθεραπεία μετά τη χειρουργική επέμβαση (adjuvant chemotherapy), ειδικά αν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου.
Καρκινος παχέος εντέρου: Στάδιo 3
Στο Στάδιο 3 του καρκίνου του παχέος εντέρου, ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες κοντά στο έντερο, αλλά δεν έχει εξαπλωθεί σε απομακρυσμένα όργανα. Το Στάδιο 3 χωρίζεται σε τρεις υποκατηγορίες: 3A, 3B και 3Γ, ανάλογα με την έκταση της εξάπλωσης στον ιστό και τον αριθμό των λεμφαδένων που επηρεάζονται.
Υποκατηγορίες Σταδίου 3:
- Στάδιο 3Α:
- Ο καρκίνος έχει διεισδύσει στα εσωτερικά στρώματα του τοιχώματος του παχέος εντέρου, αλλά όχι σε βαθύτερα στρώματα.
- Έχει εξαπλωθεί σε 1-3 λεμφαδένες κοντά στο έντερο ή σε ιστούς γύρω από τους λεμφαδένες (T1-2, N1, M0).
- Στάδιο 3Β:
- Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στα βαθύτερα στρώματα του τοιχώματος του παχέος εντέρου ή σε κοντινούς ιστούς.
- Έχει εξαπλωθεί σε 1-3 λεμφαδένες ή σε ιστούς κοντά στους λεμφαδένες (T3-4a, N1, M0).
- Μπορεί επίσης να έχει εξαπλωθεί σε 4-6 λεμφαδένες χωρίς να φτάσει σε απομακρυσμένα όργανα (T1-2, N2, M0).
- Στάδιο 3Γ:
- Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε περισσότερους από 4-6 λεμφαδένες ή σε 7 ή περισσότερους λεμφαδένες, χωρίς να έχει φτάσει σε απομακρυσμένα όργανα (T3-4a, N2, M0).
- Μπορεί να έχει φτάσει στα κοντινά όργανα ή δομές (T4b).
Καρκινος παχέος εντέρου: Στάδιο 4
Η θεραπεία στο Στάδιο 4 είναι πιο σύνθετη και συνήθως περιλαμβάνει συνδυασμό θεραπειών με στόχο τη διαχείριση της νόσου, την επιμήκυνση της επιβίωσης και την ανακούφιση των συμπτωμάτων:
- Χειρουργική επέμβαση: Εάν οι μεταστάσεις είναι περιορισμένες σε συγκεκριμένα όργανα (όπως το ήπαρ ή οι πνεύμονες) και είναι δυνατόν να αφαιρεθούν χειρουργικά, μπορεί να γίνει χειρουργική αφαίρεση του πρωτοπαθούς όγκου και των μεταστάσεων. Αυτό μπορεί να προσφέρει σημαντική βελτίωση στην επιβίωση.
- Χημειοθεραπεία: Είναι η κύρια θεραπεία στο Στάδιο 4 και μπορεί να συνδυαστεί με στοχευμένες θεραπείες. Τα πιο κοινά χημειοθεραπευτικά φάρμακα περιλαμβάνουν το 5-FU, το capecitabine, το oxaliplatin, και το irinotecan. Η χημειοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στη συρρίκνωση του όγκου και στη μείωση των συμπτωμάτων.
- Στοχευμένη θεραπεία: Χρησιμοποιείται συχνά σε συνδυασμό με τη χημειοθεραπεία. Περιλαμβάνει φάρμακα που στοχεύουν συγκεκριμένα μόρια στα καρκινικά κύτταρα, όπως:
- Bevacizumab (αντι-αγγειογενετικό φάρμακο, το οποίο εμποδίζει την ανάπτυξη αιμοφόρων αγγείων που τροφοδοτούν τον όγκο).
- Cetuximab και panitumumab (στοχεύουν τον υποδοχέα EGFR, που προωθεί την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων).
- Ακτινοθεραπεία: Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη μείωση του όγκου και την ανακούφιση των συμπτωμάτων, ιδιαίτερα αν οι μεταστάσεις προκαλούν πόνο ή απόφραξη.
- Ανοσοθεραπεία: Για ασθενείς με συγκεκριμένες γονιδιακές μεταλλάξεις (όπως η MSI-H ή dMMR), η ανοσοθεραπεία μπορεί να είναι αποτελεσματική. Φάρμακα όπως το pembrolizumab και το nivolumab βοηθούν το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί στα καρκινικά κύτταρα.
Καρκίνος παχέος εντέρου σε ηλικιωμένους;
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου εμφανίζεται πιο συχνά σε ηλικιωμένους, καθώς η πλειοψηφία των περιπτώσεων διαγιγνώσκεται σε άτομα άνω των 50 ετών, με τον κίνδυνο να αυξάνεται σημαντικά με την ηλικία. Ειδικά σε άτομα ηλικίας 70 ετών και άνω, υπάρχουν ορισμένα ιδιαίτερα ζητήματα που αφορούν τη διάγνωση, τη θεραπεία και τη γενική πρόγνωση.
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, ειδικά αν διαγνωστεί νωρίς. Η θεραπεία πρέπει να προσαρμοστεί στις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε ασθενούς, λαμβάνοντας υπόψη τις συνολικές του συνθήκες υγείας και τους κινδύνους των επεμβάσεων και της χημειοθεραπείας.
Καρκίνος παχέος εντέρου και self test
To self test για τον καρκίνο του παχέος εντέρου είναι ένα απλό τεστ που ανιχνεύει αίμα στα κόπρανα, το οποίο αποτελεί ένα από τα πρώτα σημάδια της ασθένειας.
Προτείνεται να χρησιμοποιείτε self test για τον καρκίνο του παχέος εντέρου αν είστε μεγαλύτεροι των 50 ετών, έχετε οικογενιακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου ή αν παρατηρείτε συμπτώματα όπως αίμα στα κόπρανα ή ανεξήγητη απώλεια βάρους.
Μπορεί ο καρκίνος παχέος εντέρου να παρουσιάσει επιπλοκές;
Οι επιπλοκές που μπορεί να παρουσιάσει ο καρκίνος παχέος εντέρου είναι η απόφραξη και η αιμορραγία. Όταν εμφανιστούν επιπλοκές συνήθως η χειρουργική επέμβαση γίνεται άμεσα. Η απόφραξη παρουσιάζει πόνους, φούσκωμα, τάση για εμετό και αδυναμία αποβολής αερίων ή κοπράνων. Η αιμορραγία συνήθως εμφανίζεται με διάρροια.
Ποια είναι η θεραπεία για τον καρκίνο παχέος εντέρου;
Η θεραπεία του καρκίνου παχέος εντέρου επιτυγχάνεται με χειρουργική επέμβαση. Η επέμβαση αυτή ονομάζεται κολεκτομή και περιλαμβάνει το τμήμα του εντέρου που περιέχει τον όγκο.
Ο καλύτερος τρόπος ώστε να αποφευχθεί ο καρκίνος παχέος εντέρου είναι η πρόληψη, η οποία γίνεται με την κολοσκόπηση και πρέπει να γίνεται από έμπειρο γαστρεντερολόγο. Η ηλικία που πραγματοποιείται η πρώτη κολονοσκόπηση είναι τα 50 έτη, εκτός βέβαια αν υπάρχει κληρονομικότητα ή συμπτώματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις η κολονοσκόπηση πρέπει να γίνεται νωρίτερα. Αναμένεται βέβαια στα επόμενα χρόνια, το όριο έναρξης της κολονοσκόπησης να μειωθεί και να ξεκινάει από τα 45 έτη.
Ο υγιεινός τρόπος ζωής μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Όταν λοιπόν ο καρκίνος παχέος εντέρου αντιμετωπίζεται άμεσα και σωστά, τα ποσοστά επιβίωσης είναι υψηλά. Οποιαδήποτε αλλαγή στη λειτουργιά του εντέρου που επιμένει περισσότερο από μια εβδομάδα πρέπει να ελέγχεται, είτε αυτή είναι δυσκοιλιότητα είτε διάρροια που επιμένει χωρίς εμφανή λόγο.
Κολονοσκόπηση για πρόληψη καρκίνου του παχέος εντέρου
Με επικεφαλής τον καθηγητή Mikael Brethauer από το Νορβηγικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο και το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Όσλο, η μελέτη NordICC (Nordic-European Initiative on Colorectal Cancer) ανέλυσε σχολαστικά δεδομένα από σχεδόν 85.000 άτομα ηλικίας 55 έως 64 ετών σε τέσσερα ευρωπαϊκά κράτη (Νορβηγία, Σουηδία, Πολωνία και Ολλανδία). Οι συμμετέχοντες επιλέχθηκαν τυχαία είτε να υποβληθούν σε κολονοσκόπηση είτε όχι. Σε διάστημα δέκα ετών, όλα τα άτομα παρακολουθήθηκαν για να αξιολογηθεί το αντίκτυπο της κολονοσκόπησης στη συχνότητα διάγνωσης του καρκίνου του εντέρου και στα ποσοστά θνησιμότητας.
Τα ευρήματα αποκάλυψαν ότι κατά τη διάρκεια της δεκαετίας, το 1,2% των ατόμων που απείχαν από την κολονοσκόπηση διαγνώστηκαν με καρκίνο του εντέρου, σε σύγκριση με το 0,98% στην ομάδα των ατόμων που έκαναν κολονοσκόπηση – μια αξιοσημείωτη μείωση 18% στις νέες περιπτώσεις καρκίνου του παχέος εντέρου. Οι ερευνητές σχεδιάζουν να ακολουθήσουν μελέτη για τα άτομα που συμμετείχαν ώστε να αξιολογήσουν εάν η αποτελεσματικότητα της κολονοσκόπησης στη μείωση της θνησιμότητας βελτιώνεται με την πάροδο του χρόνου. Τα επόμενα ευρήματά τους αναμένονται σε δύο χρόνια.
Καρκίνος του παχέος εντέρου: Πώς θα τον προλάβουμε – Τι να αποφεύγουμε
Μια πρόσφατη μελέτη από το Πανεπιστήμιο Flinders και το Ινστιτούτο Ιατρικής Έρευνας της Αυστραλίας ανέδειξε τον σημαντικό ρόλο της διατροφής στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου. Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, υγιεινά λιπαρά και λαχανικά, σε συνδυασμό με περιορισμό της ζάχαρης και του αλκοόλ, μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο. Αντίθετα, ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, όπως η υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος, fast food και ζαχαρούχων ροφημάτων, συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του γαστρεντερικού συστήματος.
Οι ειδικοί τονίζουν τη σημασία των φυτικών ινών, που περιέχονται σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης, για τη στήριξη της υγιούς μικροχλωρίδας του εντέρου και τη μείωση της φλεγμονής. Παρά τα ενθαρρυντικά ευρήματα, οι ερευνητές επισημαίνουν την ανάγκη για περαιτέρω μελέτες ώστε να κατανοηθεί πλήρως ο ρόλος της διατροφής στην πρόληψη και αντιμετώπιση του καρκίνου.
Η μελέτη επιβεβαιώνει επίσης ότι η ισορροπημένη διατροφή αποτελεί κρίσιμο παράγοντα όχι μόνο για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου αλλά και για άλλες μορφές γαστρεντερικού καρκίνου. Τα ευρήματα συνάδουν με τις διατροφικές συστάσεις διεθνών οργανισμών, όπως του Παγκόσμιου Οργανισμού Έρευνας για τον Καρκίνο (WCRF) και του Αμερικανικού Ινστιτούτου Έρευνας για τον Καρκίνο (AICR). Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές προτείνουν την κατανάλωση δημητριακών ολικής άλεσης, φρούτων, λαχανικών και οσπρίων, ενώ τονίζουν την ανάγκη περιορισμού του κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος, της ζάχαρης και των επεξεργασμένων τροφίμων.
Η σύνδεση μεταξύ διατροφής και πρόληψης καρκίνου αναδεικνύει την αξία υιοθέτησης υγιεινών συνηθειών από νεαρή ηλικία. Εκτός από τη μείωση του κινδύνου για καρκίνο, τέτοιες συνήθειες προάγουν τη συνολική υγεία, ενισχύοντας το ανοσοποιητικό σύστημα και προστατεύοντας από άλλες χρόνιες παθήσεις. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι οι αλλαγές στη διατροφή, ακόμη και σε μεταγενέστερα στάδια της ζωής, μπορούν να έχουν σημαντικά οφέλη, υπογραμμίζοντας τη δυνατότητα πρόληψης μέσω της καθημερινής μας επιλογής τροφών.
Τροφές που πρέπει να αποφεύγονται για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου:
- Επεξεργασμένο κρέας: Λουκάνικα, μπέικον, ζαμπόν, σαλάμια.
- Κόκκινο κρέας: Υπερβολική κατανάλωση βοδινού, χοιρινού ή αρνιού.
- Fast food: Πίτσες, χάμπουργκερ και τηγανητές πατάτες με υψηλά λιπαρά.
- Επεξεργασμένα δημητριακά: Άσπρο ψωμί, ζυμαρικά και αρτοσκευάσματα από εξευγενισμένο αλεύρι.
- Ζαχαρούχα ροφήματα: Αναψυκτικά, έτοιμοι χυμοί με ζάχαρη, ενεργειακά ποτά.
- Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα και τρανς λιπαρά: Πατατάκια, γλυκά, επεξεργασμένα σνακ.
- Αλκοόλ: Υπερβολική κατανάλωση ποτών όπως μπύρα, κρασί και αποστάγματα.
- Τρόφιμα με πολλά συντηρητικά και πρόσθετα: Κατεψυγμένα έτοιμα γεύματα, σούπες στιγμής, επεξεργασμένα σνακ.
